Find useful info for Mt Damavand in 20 different languages in MDG Int.
فارسی České Dansk Deutsch Dutch English English Weblog English Website Español Français Hrvatski MDG Int international Italiano Norsk Polski Português Română Suomi Svenska ελληνικά български России العربية
Mount Damavand Guide Photo Gallery (Slide Show)
تاریخچه اولین صعودها به قله دماوند
مازند نومه -- داود محمدی
در تاريخ زياد آمده و تاريخ‌نگاران و جهانگردان نيز يادآور شده‌اند كه ايرانيان قديم براي آفتاب و ماه و آتش و آب و باد در قله‌ي كوهها قرباني مي‌كرده‌اند و اهورامزدا، مجسمه و معبد خصوصي نداشته و فقط در قله‌هاي كوهها محل‌هايي بوده است كه روحانيون زردشتي آتش مقدس را روشن نگاه مي‌داشته‌اند(2) هم اينك نيز در روزگار ما آثار و بقاياي قلاع و دژهاي باستاني گواه صادق‌اند و وجود آتشگاه‌هاي متعدد در ارتفاعات و قلل كوهها، مهر تأييد است بر قدمت كوهنوردي در كشور كوهستاني ما. هم‌چنين وجود لغاتي مانند كوه كوب، كوه گذار، كوه‌نورد، كوه‌پيما، كوه‌گرد و كوه‌رو در ادبيات ما سابقه‌ي هزار ساله و بيشتر دارد.
به زير اندرون آتش و نفت و چوب
زبــر گرزهــاي گران كــوه كــوب
(فردوسي)
بيابان در نورد و كوه بگذرد
منازل‌ها بكوب و راه گسيل
(منوچهري)
تازي اسبان پارسي پرورد
همه دريا گذار و كوه‌نورد
(نظامي)
اين لغات برحسب نياز به وجود آمده و خود دليل بر انجام كوهنوردي در ازمنه‌ي دور بوده است. وجود گوگرد خالص بر رأس قله و مصرف آن در صنايع هزاره‌هاي قبل و كسب درآمد از اين راه، شديداً مورد توجه بوده و گوگرد دماوندي كه بهترين نوع آن بوده است توسط اهالي لاريجان جهت فروش از قله به داخل حمل و به بازار شهرستان‌ها روانه مي‌شده است.
در حقيقت اهالي اين منطقه اولين كوهنوردان حرفه‌اي بوده‌اند كه با صعود به قله به ترويج كوهنوردي پرداخته‌اند، همان طور كه امروزه بهترين راهنمايان قله فرزندان همان كوهنوردان‌اند و نسل اندر نسل در جهت توسعه‌ي كوهنوردي كوشا بوده‌اند. و هم اينان بوده‌اند كه آن قدر گوگرد از قله به لارجان حمل نموده‌اند كه چندين مغازه بر ستيغ دماوند ايجاد شده و اولين شبمانيهاي تاريخ كوهنوردي در همين معادن ابتدايي بر بلنداي قله سپري گرديده است.(3)
ابودلف جغرافي‌دان و معدن‌شناس عرب نيز قطعاً اطلاعات خود را مديون كوهنوردان لارجان بوده و با كمك آنان درسال 341 هجري قمري برابر با 330 شمسي (1051 سال پيش) عازم صعود به قله گرديده است. گرچه ظاهراً ابودلف به قله نرسيده (كه شايد هم رسيده باشد) ولي اظهار وي به اين كه با سختي فراوان و خطرات جاني، خود را تا نيمه‌ي بلندي كوه رسانده و چشمه‌ي بزرگي يافته و اطراف آن گوگرد سنگ شده مشاهده نموده، حداقل سابقه‌اي يك هزار ساله از كوهنوردي بر دماوند را نشان مي‌دهد.
سه دهه بعد از ابودلف، حماسه‌سراي بزرگ، فردوسي نام‌ور، داستان زال را كه با بدني سفيد و موهايي چون برف متولد شده و سام او را در كوه رها كرده بود چنين سرود:
يكي كـوه بود نامش البرز كــوه
به خورشيد نزديك و دور از گروه
نهـادند بــر كـوه و گشتند بـاز
بـــرآمـد بـر ايــن روزگاري دراز
فرود آمد از ابر سيمرغ و چنگ
بـزد بـر گرفتــش از آن گرم سنگ
هم‌چنين مي‌توان به واقعيت كوهنوردي در ايران‌باستان، با اسطوره‌ي كمان گرفتن آرش كه به قله مي‌رود و تيري مي‌اندازد تا مرز ايران تعيين شود، پي برد.
استاد عبدالحسين زرين‌كوب در جلد اول «تاريخ مردم ايران» در مورد آرش كمانگير چنين مي‌آورد «به موجب روايات، در جنگ سختي كه منوچهري در طي آن در محاصره‌ي توراني‌هاي متجاوز مي‌افتد، آرش شيوا تير (ارخشو خشويو ايستو) كه در اوستا از وي هم‌چون آرياي آريان‌ها و تيراندازي كه تير او تندترين است ياد مي‌شود، از فراز كوه آريو خشته تيري مي‌اندازد كه به شيوه‌اي معجزه‌آسا و با مساعدت ايزدان در فاصله‌ي طولاني در كوه خونوانت مي‌نشيند و بدين‌گونه مرز ايران و توران تعيين مي‌شود.» در همين مورد علامه دهخدا در لغت‌نامه اشاره مي‌كند: «آرش پهلوان ايراني از قله دماوند تيري بيفكند كه از بامداد تا نيم‌روز برفت و به كنار جيحون فرود آمد و جيحون حد شناخته شد.»
در اين جا با ذكر دو بيت از حكيم ناصر خسرو، مروري داريم بر سندي ده قرني و معتبر از وي:
برخاستم از جاي و سفر پيش گرفتم نــزخـانـه‌م يـاد آمـد و نـز گلـشن و منظـر
گه دريـــا، گه بـالا، گه رفـتن بـي‌راه گه كوه و گهي ريگ و گهي جوي و گهي جر
حجت خراسان، دانشمند و جهانگردي كه با 18000 كيلومتر بيابان‌گردي، مسافرت و كوه‌گردي مي‌توان او را خود كوهنوردي شجاع و جسور دانست، در 956 سال پيش، هنگام عبور از سرزمين ري در سفرنامه‌ي خويش به دماوند اشاره نمود: «در ميان ري و آمل كوه دماوند است مانند گنبدي و آن را لواسان گويند و گويند بر سر آن چاهي است كه نوشادراز آنجا حاصل شود و گويند كه كبريت نيز، و مردم پوست گاو ببرند و پرنشادر كنند و از سر كوه بغلطانند كه به راه نتوان فرود آوردن.(4)
با اظهار ناصرخسرو داير بر حمل نشادر، مسلم مي‌نمايد كه كوهنوردي‌هاي آن زمان تا قله‌ي دماوند تداوم داشته، و منظور از چاه نشادر، هم مي‌تواند گودي رأس قله باشد و هم مغازه‌هايي كه براي استخراج گوگرد كنده مي‌شده است.
گرچه در قرون پيش چشمه‌هاي آبگرم و دامنه‌‌هاي دماوند بازديد كنندگان داخلي و خارجي داشته، ولي اولين صعود ـ لااقل تا آنجا كه من برخورد كرده‌ام ـ مربوط است به سال 1798 كه ملكونوف روسي در صفحه 93 سفرنامه خود در سال 1860 ملادي مرقوم داشته: نخستين كسي كه به عزم سياحت به بالاي كوه رفته است، گربرت (H. Gerbert) نمساوي (اتريسي) بوده، پس از آن الوي فرانسوي كه به قله‌ي آن رسيدن نتوانست.
ليكن لرد كرزن در كتاب خود به نام ايران و قضيه ايران در صفحه 455 چنين نوشته است: «اولين كسي كه توفيق بالا رفتن به قله آن را احراز نموده مستر تامسن بوده است. در سال 1836. طبيعي‌دان فرانسوي (Aucher – Eloy) تامسن را در موقع پايين آمدن از كوه ملاقات كرد و چند روز بعد خودش بر اين كوه بالا رفت و از آن پس هم قله‌ي دماوند را چندين نفر از اعضاي سفارتخانه‌ها در تهران بالا رفته‌اند.»
اين نكته احتياج به توضيح بيشتر دارد كه سبب طولاني شدن مقاله خواهد بود. اما لازم است يادآور شود اولين شب‌ماني هستند بر فراز قله، در 165 سال قبل انجام شده و مربوط به مستر تامسن است، و دومين آن متعلق به گروه ايراني كربلايي اسداله در 132 سال پيش كه هر دوي اينها از نظر تاريخ جهاني كوهنوردي از اهميت ويژه‌اي برخوردارند.
در سالهاي بعد، كوتسي (1843)، مور و فرشفيلد (1868)، ناپيه (1880)، لرد كرزن (1881)، هيئت سوئيد (1885)، ژاك دُمرگان (1889)، سون هدن (1890)، دكتر ژزف كُك (1900) و ديگران برنامه‌هاي زياد وي دماوند اجرا نموده‌اند.
در اين ميان برنامه‌ي دُمرگان به علت اين كه 13 سال پيش در اوايل دسامبر صعود به قله را د دماي 26 درجه زير صفر انجام داده از اهميت به سزايي برخوردار است. در اين برنامه نزديك بود هم‌نورد دمرگان (پير واسلن) كشته شود. مي‌توان گفت كه صعود در اين فصل شايد در كوهنوردي جهاني به موقع خود نادر بوده و از اين روي، احتمالاً كمتر قله‌اي چون دماوند در صعود «زمستاني» چنين سابقه‌اي دارد.
بخش مهمي از صعودها به دماوند در خاطره‌نويسي‌ها و پژوهش‌هاي علميِ خارجيان به يادگار مانده، اما دليلي ندارد كه بگوييم ايرانيان كمتر صعود داشته‌اند، چرا كه همراه همه‌ي بيگانگان، بلدهايي بوده اند مانند قربانعلي (5) راهنماي، مور، فرش فيلد، و نيز چهار راهنماي مستر تامسن؛ و بايد يادآور شد كه خاطره‌نويسي براي اروپاييان يك عات فرهنگي است، در حالي كه با خوي و خلق ما، موضوعات معمولاً سينه به سينه منتقل مي‌گردد.
به هر حال، نخستين صعود مستند ايراني به قله‌ي دماوند، در سال 1857 ميلادي (145 سال پيش) انجام شده كه تيم سرهنگ محمدصادق خان قاجا، ارتفاع قله را 6613 ذرع تعيين كرد؛ برنامه آنان بعد از فقط چهار صعود خارجي بوده و 17 سال قبل از تأسيس كلوب كوهنوردي فرانسه (1874) انجام شده و براي خود از جايگاهي مهم برخوردار است. (در مورد ماخذ اين مطلب در جاي ديگري توضيح خواهم داد.)
گرچه در قرون اخير مون بلان با بلندي 4807 متر، به سال 1786 اولين صعود را داشته و دماوند در سال 1798 (6)، اما با توجه به اينكه ارتفاع دماوند 864 متر بيشتر است و صعود اول دفعه‌ي آن در سال 915 ميلادي (7) توسط ابودلف جغرافيادان عرب، 835 سال جلوتر از نخستين صعود مون‌بلان بوده است، و با توجه به گواهي معتبر ناصرخسرو در مورد حمل گوگرد، كه مغازه‌هاي آن در سالهاي1837 و 1870 توسط تامسن و كربلايي اسداله گزارش شده و اولين شبمانيهاي تايخي در ارتفاع 5671 متري دماوند توسط همين دو گروه انجام گرفته، بي‌شك در ميان كوه‌هاي بلند دماوند كهن‌ترين صعودها را در تاريخ دارد، و در صورت بررسي و پژوهشي بيشتر، احتمالاً به يافته‌هاي ديگري نيز خواهيم رسيد.
بنابراين با جرأت مي‌توان گفت دماوند، با داشتن ركورد و محتواي ويژه در صعودها، يك كوه معمولي نيست؛ كوهي است كه جهاني متعلق به فرهنگ كوهنوردي دنيا و ميراث تمام كوهنوردان گيتي با جاذبه‌هاي جادويي. به راستي قلب ورزش كوهنوردي كشور ما در دماوند مي‌طپد؛ عظمت دماوند، عظمت كوهنوردي ايران است و معرفي جهاني آن، كوهنوردي ميهن ما در دنيا به جايگاهي نو و معتبر خواهد رساند.
به تعبير ديگر از اعتبار و شهرت دماوند كه شأن ملي دارد مي‌توان بهره گرفت تا ورزش كوهنوردي كشور در صحنه جهان خودنمايي داشته باشد.
Contact Us
Please note:
1- We hate spams as much as you do ,your personal information will never be shared with 3rd parties.
2- To help us distinguish between your email and spams, please quote Mt Damavand or Iran Nature in your email subject .
3- Please write your email in English.
4- We will reply to all emails which have the subject Mt Damavand or Iran Nature , please be patient .
5- If you did not get a reply in 2 days , please check your spam box.
If you have any suggestions about our webpage please don't hesitate to drop us a note. If you have any question about climbing Mt Damavand or visiting Iran Natural Attractions feel free to ask .
Mount Damavand Guide Farsi,
اولین صعودها به قله دماوند MDGF870618
Copyright © Mount Damavand Guide Farsi. All rights reserved.
hiking & trekking Damavand Iran دماوند ایران iran nature and iran ecosystem , climbing Damavand Iran دماوند ایران and other Iran mountains, equipment list and GPS landmark for Damavand Iran دماوند ایران, route and trail maps for Damavand Iran دماوند ایران, camps , resting places and timing for Damavand Iran دماوند ایران, itinerary Damavand Iran دماوند ایران , experienced guide Damavand Iran دماوند ایران guided tour for Damavand Iran دماوند ایران, transport & services for Damavand Iran دماوند ایران weather forecast Damavand Iran دماوند ایران .Damavand Iran دماوند ایران iran nature and iran ecosystem photo, picture and video . Damavand Iran دماوند ایران iran nature and iran ecosystem guid.
Damavand Iran دماوند ایران Damavand Iran دماوند ایران Damavand Iran دماوند ایران Damavand Iran